Türkiye Cumhuriyeti'nin yüzüncü yıl dönümü münasebetiyle Diyanet İşleri Başkanlığı ile Devlet Arşivleri Başkanlığı tarafından Başkanlığın kuruluşu ve görev alanlarıyla ilgili hazırlanan "Belgelerle Diyanet İşleri Başkanlığı Sergisi" açıldı.
Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Ali Erbaş tarafından Başkanlık merkezinde açılışı gerçekleştirilen sergiye dair Diyanet Haber'e açıklamalarda bulunan Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü Malzeme Yönetimi ve Satın Alma Daire Başkanı Mehmet Aydın, şöyle konuştu:
"Belgelerle Diyanet İşleri Başkanlığı Sergimiz 1924 yılı Diyanet İşleri Başkanlığının kurulmasıyla Başkanlığın faaliyetleri ve geçirmiş olduğu süreci ortaya koyan arşivsel bir çalışmadır. Sergi üç periyodik dönemden oluşacak olup 1924'ten 1951 yılına kadar olan birinci kısmın açılışını Diyanet İşleri Başkanımız Prof. Dr. Ali Erbaş hocamızın katılımıyla gerçekleştirdik. Bu sergi ilk Diyanet İşleri başkanları Mehmet Rıfat Börekçi, Mehmet Şerefettin Yaltkaya ve Ahmet Hamdi Akseki dönemlerindeki faaliyetleri kapsıyor. Tabi Diyanet İşleri Başkanlığı bir anlamda Türkiye tarihi demektir. Din her zaman toplumu birleştiren ana unsurlarından biri olduğu için bu belgeler aslında Türkiye'de 1951 yılına kadar ve serginin tamamlanmasıyla da 2000 yılına kadar Türkiye'nin geçirmiş olduğu evreleri ortaya koymuş olacağız."
- Milli mücadele fetvası ve hocaların rolü
Sergide, 1924 yılından bugüne 70 ayrı belge ve fotoğraf ile objelerin yer aldığını belirten Aydın, "Serginin en önemli belgesi milli mücadelede 'Ankara Fetvası' olarak bilinen ve ilk Diyanet İşleri Başkanı olacak olan dönemin Ankara Müftüsü Rıfat Börekçi başkanlığında Anadolu'dan müftülerin isminin yer aldığı ve vatandaşın milli mücadeleye katılması için verilen fetvadır. Burada Diyanet İşleri Başkanlığı, özünde hocalar milli mücadelenin Türkiye'de neşvünema bulması, bir aksiyona dönüşmesinde rol oynuyor. Tortum'dan, Gemlik'ten, Anadolu'nun 153 noktasından il ve ilçelerden müftülerin vatandaşın milli mücadeleye katılması için fetva verdiğini ve halkı harekete geçirdiğini görüyoruz. Bu da gösteriyor ki toplumun ihtiyaç duyduğu her zamanda hocaların, Diyanet'in her türlü görevi yerine getireceği, söz konusu vatan olduğunda toplumun en önünde yer alacağını gösteren en önemli kanıttır." ifadelerini kaydetti.
- Cumhuriyet'in yüzüncü yılında Diyanet
Aydın, "Sergimiz gezildiğinde Cumhuriyet'in ilanıyla Başkanlığın 1951 yılına kadar kuruluş serüveni, Başkanlığımızın hizmet binaları, araçları, yazışmaları, demeçler, ilk hutbeler, ilk Türçe ezan ve namaza dair resmi belgeler, radyoda ilk okunan Kur'an-ı Kerim tilaveti, ilk tefsirin hikayesi, tarihi camilerin dönüşümü, ser levha eserler ve daha nicesi görülebilecek." dedi.
- Atatürk'ün Diyanet hassasiyeti
Günümüzde Atatürk ve Diyanet tartışmalarıyla bir algı oluşturulduğunu belirten Aydın, "Diyanet, devletin ilk kurumlarındandır. Dolayısyla Gazi Mustafa Kemal Atatürk de ayrı bir ehemmiyet vermiş ve ilk araç tahsisinde bulunduğu kurumların başında da Diyanet gelmiştir. Yine o dönem Diyanet'e, hocalara verdiği değerin bir göstergesi olarak kendisinden sonra en yüksek maaşı Diyanet Reisi almıştır. Yine bunlarla beraber sergide, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün bir gelenek olan devlet başkanının hutbede adına dua edilmesi ve anılmasını yasaklamasına dair belgenin mevcudiyeti, günümüzdeki tartışmaların yersiz ve gereksiz oluşunun bir göstergesidir. Milli mücadelenin destekçileri olan hocaların ve Atatürk'ün emaneti olan Diyanet'in bu türden söylemlerle yıpratılmaması gerekir." ifadelerinde bulundu.
- "Türkçe ibadet, inkılaplara da aykırı görülmüştür"
Serginin üç aşamada tamamlanacağını vurgulayan Aydın, "Sergide Türkçe ibadetin inkılaplara aykırı olduğuna dair verilen görüşler ile ilk Türkçe hutbe olan 'Çalışan Mükafatını Görür' isimli hutbe ve ezanın aslına uygun okunmasına dair Anadolu Ajansı haber ve duyuruları dikkat çekerken; yine İsmet İnönü'nün imzası ile Diyanet Reisi'nin umumda cübbe ve sarıkla gezmesine dair izni de önemli bir detay olarak karşınıza çıkacak. Sultan 2. Abdulhamit'in hediyesi olan yazı takımı ve masa, ilk Türkçe tefsirin yazıldığı sekizgen masa, ilk Kur'an kaydı ve daha nice tarihe ışık tutan obje ziyarete açık olacak. Bu vesileyle başta Başkanlık personelimizi ve tüm vatandaşlarımızı sergiye davet ediyorum. Sergide emeği olan tüm çalışma arkadaşlarıma ve katkı sunan herkese de ayrıca teşekkür ediyorum." diye konuştu.
