SAKLI BİR HAZİNE: BÎRÛNÎ
Doğumu : 973 Kâs
Vefatı : 1061 Gazne
Asıl adı Ebü’r-Reyhân Muhammed b. Ahmed el-Bîrûnî’dir.
973’te Hârizm bölgesinin Kâs şehrinde doğmuştur.
Bîrûnî, el-Hârizmî nisbesiyle de bilinmektedir.
Henüz çocukken saray terbiyesi altında eğitim almaya başlamıştır. Astronomi, matematik, fizik, tıp, coğrafya, tarih ve filoloji başta olmak üzere otuza yakın bilim dalında çalışmalar yapan bir bilgindir.
Hârizmce, Soğdca, Arapça, Farsça, Grekçe, İbrânîce, Süryânîce ve Sanskritçe dillerini bilmektedir.
İyi bir gözlemci ve eleştirmendir.
Gazneli Mahmud’un himayesinde ilmi faaliyetlerine devam etmiştir.
“el-Ḳānûnü’l-Mesʿûdî” isimli eserini Sultan Mesud’a ithaf etmiştir.
İdari konularda yöneticilere danışmanlık yapmıştır.
İbn Sina ile mektuplaşarak felsefi konularda tartışmalar gerçekleştirmiştir.
Yaşlandığında dahi ilmî faaliyetlere ara vermemiştir.
Vefat tarihi kesin olmamakla beraber Gazne’de 1061 yılında vefat ettiği kabul edilmektedir.
Bazı Eserleri
el-Cemâhir fi’l-cevâhir: Kıymetli taşlar, mineraller ve madenler hakkındaki eseridir.
es-Saydene fi’t-tıb: Bilhassa tıp, eczacılık ve botanik konularını içerir.
el-Kanûnü’l-Mesʿûdî: Astronomi ansiklopedisi mahiyetindedir.
Kitâbü’l-Müsâmere fî ahbâri’l-Hârizm: Hârizm tarihine dair eseridir.