Nasıl ki tabiatta küçücük bir ihmal, zamanla büyük sorunlara neden oluyorsa; insanın söz, düşünce ve davranışlarında meydana gelecek sapmaların da zamanla onu ifrat ve tefrite sürüklemesi kaçınılmazdır.
İslam’ın öngördüğü itidal bir anlık, bir durumluk değil; Müslümanın bütün hayatını kuşatan, kuşatması beklenen bir davranış modelidir. Bu modelin mihveri “sırat-ı müstakim” çizgisidir. İnsan, dünya hayatında istikamet üzere olduğu ölçüde ahirette bunun karşılığını alır, aksi hâlde iki dünyasını da karartır.
Allah Teâlâ, Kur’an-ı Kerim’de, Müslümanların temel karakteristik özelliğini, “ölçülü ve dengeli hareket etmek, her işte ve konuda orta yolu tutmak” olarak tanımlar. (Bakara, 2/143.) Bu tanımlama bütün Müslümanlar için aynı zamanda bir ödev ve pusuladır.
Ne yazık ki İslam dünyasında zaman zaman aşırılıkçı, ötekileştirici radikal akımların kendine yer bulabildiğini, bu akımların nesilleri zehirlemekle kalmayıp ümmetin arasına tefrika soktuğunu müşahede ediyoruz. Bu yıkıcı yaklaşımların büyük ölçüde Müslümanların arasına dışarıdan sokulduğunu ve bilgisizlik sebebiyle zemin bulduğunu da hatırlamakta fayda var. İslam dinini bir bütün olarak görmek, okumak, anlamak yerine bazı parçalar üzerinden anlamaya yeltenmek, tabiri caizse seçmecilik yapmak, kişinin İslam’la ilişkisini zedeleyecektir.
Bu sebeple dinin asli kaynaklarına sımsıkı sarılmak, sahih bilgi mecralarından uzaklaşmamak her Müslümanın öncelikli sorumluluğu olmalıdır. Hastalıklı akımların panzehri, itidaldir. İtidal sayesinde Müslümanlar, emperyal çıkarları için onları radikalleştiren, tefrikaya düşüren şer odaklarının kötü niyetlerine karşı da kalkan kuşanmış olurlar.
Diyanet Dergisi olarak bu ay “Sırat-ı Müstakim Çizgisi: İtidal” başlıklı bir dosyayla huzurlarınızdayız. Bu sayıdaki dosyamıza Prof. Dr. Halis Aydemir, “Kur’an ve Sünnet Perspektifinden İfrat ve Tefrit”; Prof. Dr. Metin Özdemir, “Ümmet Olma Bilincinin Vazgeçilmez Unsuru: İtidal”; Mustafa Irmaklı, “Aşırı Giden Hakikatin Uzağına Düşer” başlıklı yazılarıyla katkıda bulundular. Söyleşi konuğumuz Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Burhan İşliyen Hocamız.
Bereketli okumalar diliyorum.
Cafer Tayyar DOYMAZ
