Kadir Gecesi Nedir?

Kadir (kadr) kelimesi “hüküm, şeref, güç, yücelik” gibi anlamlara gelir.

İslam Dini’nde gecelerin en feyizlisi Kadir gecesidir. Çünkü Kur’an-ı Kerim’de adı geçen tek gece Kadir gecesidir.

Dinî literatürde “leyletü’l-Kadr” şeklinde Kur’ân-ı Kerîm’in indirildiği gecenin adı olarak kullanılır. Aynı adı taşıyan Kadir suresi bu gecenin fazileti hakkında nâzil olmuştur.

Surede Kur’an’ın Kadir gecesinde indirildiği ve sözü edilen gecenin bin aydan daha hayırlı olduğu belirtilir.

Kadir Gecesi Ne Zaman? Bu Sene Kadir Gecesi Ne Zaman? 2024 Yılı Kadir Gecesi

2024 yılında Kadir gecesi, 5 Nisan Cuma günüdür. 2024 yılında 30 gün oruç tutulacaktır. Kadir gecesi ile Ramazan Bayramı arasında 3 gün oruç tutulacaktır. Her ne kadar Diyanet İşleri Başkanlığı takvimine göre Kadir Gecesi 27. gece olarak işaret edilse de Peygamber Efendimiz (sas) Kadir Gecesini Ramazan-ı Şerifin son 10 günü içinde tek gecelerde aramayı tavsiye etmiştir. Dolayısıyla 2024 yılı için Kadir Gecesini 30 Mart'ı 31 Marta bağlayan gece yani Ramazan-ı Şerifin 21. gününden itibaren tekli gecelerde aramak isabetli olacaktır.

Buna göre 2024 yılı Ramazan ayı içerisinde:

30 Mart 2024 Cumartesi'yi Pazar'a bağlayan gece
31 Mart 2024 Pazar: 21 Ramazan
01 Nisan 2024 Pazartesi'yi Salı'ya bağlayan gece
02 Nisan 2024 Salı: 23 Ramazan
03 Nisan 2024 Çarşamba'yı Perşembe'ye bağlayan gece
04 Nisan 2024 Perşembe: 25 Ramazan
05 Nisan 2024 Cuma'yı Cumartesi'ye bağlayan gece
06 Nisan 2024 Cumartesi: 27 Ramazan
07 Nisan 2024 Pazar'ı Pazartesi'ye bağlayan gece
08 Nisan 2024 Pazartesi 29 Ramazan

Kadir Gecesi olarak değerlendirilebilir.

Not: İslami takvime göre bir sonraki günün başlangıcı gece saat 00.00'da değil önceki günün akşam namazı vaktinde girmektedir. Bu nedenle çift rakamlı günün bitiminde akşam ezanıyla birlikte tekli gün girmiş sayılmaktadır.

Kur’an ne zaman nazil oldu, Kadir gecesinde mi indirildi?

Kur'an-ı Kerîm kendisinin, bir âyette ramazan ayında, bir başka âyette mübarek bir gecede, bir diğerinde de Kadir gecesinde inmeye başladığını haber vermektedir (bk. Bakara 2/185; Duhân 44/1-3; Kadr 97/1).

Kadir gecesinin ramazan ayı içerisinde mübarek bir gece olduğu göz önünde tutulursa, âyetler Kur’an’ın bu gecede indirildiğini göstermektedir.

Kadir gecesinin anlam ve önemi nedir? Kadir gecesinde neler oldu?

Üç ayların üçüncüsü olan ramazan ayının 27. Gecesi Kadir gecesi olarak işaret edilse de Peygamber Efendimiz son on günün tekli gecelerinde Kadir Gecesinin aranmasını tavsiye etmişti. Allah’ın peygamberler vasıtasıyla insanlara son hitabı ve nihaî mesajı olan Kur’an’ı indirmesi insanlığın hidayetinde bir dönüm noktası olduğu için bu olayın gerçekleştiği Kadir Gecesi özel bir anlam taşır.

Kadir suresinde bildirildiğine göre bu gecede Allah’ın izniyle melekler ve Cebrâil yeryüzüne iner ve gece boyunca yeryüzüne barış ve esenlik hâkim olur.

Kadir gecesinin önemine işaret eden bir hadiste, önceki ümmetlerin uzun ömürlü olmaları sebebiyle fazla sevap kazanma imkânına sahip bulunmalarına karşılık Müslümanlara Kadir gecesinin verildiği belirtilir (el-Muvaṭṭaʾ, İʿtikâf, 15).

Kadir Gecesi Nasıl Değerlendirilmeli? Kadir Gecesinde Nasıl İbadet Edilir?

Kadir gecesinin ibadetle değerlendirilmesi büyük bir kazançtır. Çünkü bu gecede yapılan ibadet bin ayda yapılan ibadetten daha hayırlıdır.

Bu geceye mahsus bir ibadet yoktur. Bu gecede yapılacak olan, Kur’an okumak, namaz kılmak, dua etmek, günahlardan tevbe ve istiğfar etmektir.

Üzerinde namaz borcu olan kimsenin bu gecede en azından bir günlük namaz kaza etmesi uygun olur. Böylece hem borcunu öder hem de geceyi ihya etmiş olur.

Bu gece ile ilgili olarak Peygamberimiz şöyle buyurmuştur:

مَن قامَ لَيْلَةَ القَدْرِ إيمانًا واحْتِسابًا، غُفِرَ له ما تَقَدَّمَ مِن ذَنْبِهِ

“Kim, faziletine inanarak ve ecrini umarak Kadir gecesini ihya ederse geçmiş günahları bağışlanır.” (Buhârî, Terâvih, 2)

Kadir Gecesi’nde Nasıl Dua Edilir? Arapça ve Türkçe Okunuşu

Hz. Âişe (ra.), Peygamberimize sordu:

— Ey Allah’ın Resulü! Kadir gecesine tesadüf edersem nasıl dua edeyim? Peygamberimiz;

اللَّهُمَّ إِنَّكَ عُفُوٌّ كَرِيمٌ تُحِبُّ الْعَفْوَ فَاعْفُ عَنِّي

Okunuşu: Allahümme inneke afüvvün kerimün tühibbü’l-afve fe’fu annî.

— Allahım, sen affedicisin, affetmeyi seversin beni de affeyle, diye dua et, buyurdu. (Tirmizî, Da’avât, 84)

Kadir Gecesi Bin Aydan Hayırlıdır Ne Demek? Kadir Gecesinin Faziletleri Nelerdir?

Müfessirlerin bir kısmı, Kadir gecesinin bin aydan hayırlı olduğunu bildiren Kadir suresinde 3. âyeti hakiki mânasında anlayarak bu gecede yapılan ibadet ve hayırların, içinde Kadir gecesinin bulunmadığı bin ayda yapılanlardan daha çok sevap getireceğini belirtirler.

Başka bir yoruma göre buradaki bin sayısı çokluktan kinayedir. Nitekim birçok dilde olduğu gibi Arapça’da da bin sayısı çokluğu anlatmak için kullanılmaktadır.

Şu halde bu âyette Kadir gecesinde yapılan ibadet ve iyiliklerin diğer bütün zamanlarda yapılanlardan daha çok sevap getireceği ifade edilmiş olmaktadır.

Kadir Gecesi Hangi Günde Aranır?

İmam-ı Buhârî’nin pek çok rivayetine göre Kadir gecesinin Ramazan’ın son on gecesinden birinde olması kuvvetle muhtemeldir. Çünkü Peygamberimiz Ramazan’ın son on gününde Mescitte kurdurduğu küçük bir çadır içinde itikâfa girer, kendisini tamamıyla ibadete verirdi.

Bu gecenin daha çok ramazanın son on veya yedi günündeki tekli gecelerde aranması gerektiğine dair hadisler gecenin tesbitiyle ilgili bazı ipuçları vermektedir. (Buhârî, Fazlü leyleti’l-Ḳadr, 2-3)

Bu hususta sahâbeden gelen rivayetlerde en çok ramazanın 27. gecesi öne çıkmaktadır. (Müslim, Salâtü’l-müsâfirîn, 179-180)

Peygamberimizin rastladığı Kadir geceleri hakkındaki rivayetler arasında 27’nci geceye ait olan rivayet, âlimlerin çoğunluğu tarafından tercih edilerek bu gece Kadir gecesi olarak kutlanmıştır.

Kadir Gecesi Neden Belirli Bir Günde Değildir?

Kadir gecesinin kesin olarak belirlenmemesinin hikmeti üzerinde duran âlimler, bu durumun gecenin feyzinden istifade etmek için daha uygun olduğunu söylemişlerdir.

Zira Kadir gecesinin bildirilmesi halinde Müslümanlar sadece o geceyi ihya etmekle yetinebilirlerdi.

Halbuki kısmî belirsizlik sayesinde müminlerin Kadir gecesi ümidiyle bütün ramazan gecelerini ibadet şuuru içerisinde geçirmeleri söz konusudur.

Kadir Gecesi Eşler Birlikte Olabilir mi?

Kadir gecesi, Ramazan ayının gecelerinden biridir. Bu gece eşlerin cinsel ilişkide bulunması konusu sıkça sorulan sorular arasındadır.

Oruç, imsak (fecr-i sâdık) vaktinden güneşin batımına kadarki süre içinde yeme, içme ve cinsel ilişkiden, ibadet niyetiyle uzak durmaktır. Yani oruç gündüz tutulur.

Ramazan geceleri için yeme, içme ve cinsel ilişki yasağı söz konusu değildir. Dolayısıyla iftar ile imsak arasında yemek, içmek ve eşlerin ilişkide bulunmasında bir sakınca yoktur. Nitekim Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyurulmaktadır: “Oruç gecesinde kadınlarınıza yaklaşmak size helal kılındı.” (Bakara, 2/187).

Adetli Kadınlar Kadir Gecesini Nasıl Geçirmeli?

Peygamberimiz şöyle buyurmuştur: “Kim, faziletine inanarak ve ecrini umarak Kadir gecesini ihya ederse geçmiş günahları bağışlanır.” (Buhârî, Terâvih, 2)

Peygamberimizin bu tavsiyesi üzerine her Müslüman Allah’ın rızasını kazanmak için namaz kılarak, dua ve niyazda bulunarak Kadir Gecesi’ni geçirmek ister. Özel günlerindeki bir kadının namaz kılması ve oruç tutması haram olduğu için adetli kadınların bu geceyi nasıl geçireceğine dair pek çok soru sorulmuştur.  

Bu bakımdan muayyen günleri (adet) Kadir gecesine gelen kadınlar dua ve zikir yapabilirler. Dua ve zikir manası taşıyan ayetleri ezberden okuyabilirler. Kelime-i şehadet, kelime-i tevhid, tövbe istiğfar, salavat okumak, tefekkür etmek ve tesbih çekmekle meşgul olabilirler.

Yine sıla-i rahim gibi akrabalarını arayıp dualarını alarak onların gecesini tebrik edebilirler. Güçleri nispetinde hayır hasenat niyeti ile sadaka verebilirler.

Kadir Gecesi ile İlgili Ayetler ve Anlamları

“Biz onu mübarek bir gecede indirdik; biz daima uyarmaktayız.” (Duhân, 3).

“O gecede bizim katımızdan bir emirle hüküm ve hikmet konusu olan bütün işler ayrılır. Rabbinden, eğer doğru biliyorsanız göklerin, yerin ve bunlar arasında olan her şeyin rabbinden bir rahmet olarak biz devamlı göndermekteyiz. O her şeyi işitir ve bilir.” (Duhân, 4-6).

Kur’an-ı Kerim’in 97. sırasındaki Kadir suresinde ise Kur’an’ın Kadir gecesinde indirildiği bildirilmekte ve bu gecenin önemi anlatılmaktadır.

Kadir Suresi Oku

 

Kadir Suresi Okunuşu

Bismillahirrahmanirrahim

1. İnnâ enzelnâhu fî leyletil kadr.

2. Ve mâ edrâke mâ leyletül kadr.

3. Leyletül kadri hayrun min elfi şehr.

4. Tenezzelül melâiketü ver rûhu fîhâ bi izni rabbihim min külli emr.

5. Selâmun, hiye hattâ matlail fecr.

Kadir Suresi’nin Anlamı, Meali

1. Biz onu (Kur’an’ı) Kadir gecesinde indirdik.

2. Bilir misin nedir Kadir gecesi?

3. Kadir gecesi bin aydan hayırlıdır.

4. O gece melekler ve ruh, rablerinin izniyle her bir iş için iner dururlar.

5. O gece tan yeri ağarıncaya kadar esenlik doludur.

Kadir Suresi Tefsiri

Meal

Biz onu (Kur’an’ı) Kadir gecesinde indirdik. Bilir misin nedir Kadir gecesi? Kadir gecesi bin aydan hayırlıdır. (1-3)

Tefsir

Kadr kelimesi sözlükte “güç, hüküm, değer, şeref” gibi anlamlara gelir. Özellikle Kur’an’ın bu gecede indirilmesinin geceyi şereflendirdiğini ve kadrini yücelttiğini ifade etmek üzere ona bu isim verilmiştir. Duhân sûresinde, “Biz onu mübarek bir gecede indirdik” (44/3) buyurularak bu gecenin bereketli, hayırlı, uğurlu, önemli ve kutsal bir gece olduğu açıkça ifade edilmiştir. Sûrenin ilk âyetinde Kur’an’ın bu gecede, Bakara sûresinde de (2/185) ramazan ayında indirildiği belirtilmiştir. Buna göre Kadir gecesinin ramazan ayı içerisinde olduğu açıktır; ramazanın hangi gecesine denk geldiği konusunda farklı görüşler vardır. Bununla birlikte, Buhârî ve Müslim’in kaydettiği, Hz. Âişe’ye isnad edilen, Alak sûresinde naklettimiz bir hadiste Hz. Peygamber’e ilk vahyin Ramazan’ın 27. gecesinde geldiği bildirilmiş; bu sebeple Kadir gecesinin Ramazan’ın 27. gecesi olduğu yönünde genel bir kanaat oluşmuştur.

Müfessirler, “Biz onu Kadir gecesinde indirdik” diye çevirdiğimiz 1. âyetteki “o” zamiriyle Kur’an’ın kastedildiği konusunda ittifak etmişlerdir. Kur’an’ın, zamirle anlaşılacak derecede apaçık bilinen, tanınan, şanı yüce bir kitap olduğunu göstermek için adının açıkça anılmadığı belirtilir. “Biz onu indirdik” ifadesinden, “tamamını indirdik” veya “indirmeye başladık” mânaları anlaşılabilir.

“Bilir misin nedir Kadir gecesi?” meâlindeki 2. âyete cevap veren sonraki âyetlerde onun tarihinin açıklanması yerine bu gecenin önemi, insanlar için hayır ve bereketi üzerinde durulmuştur. Duhân sûresinde de Kur’an’ın “mübarek bir gecede” indirildiği belirtilerek hüküm ve hikmet içeren bütün işlerin bu gecede ayrıldığı, belirlendiği ifade edilir (Duhân 44/3-4).

Müfessirlerin bir kısmı, Kadir gecesinin bin aydan hayırlı olduğunu bildiren 3. âyeti hakiki mânasında anlayarak bu gecede yapılan ibadet ve hayırların, içinde Kadir gecesinin bulunmadığı bin ayda yapılanlardan daha çok sevap getireceğini belirtirler. Başka bir yoruma göre buradaki bin sayısı çokluktan kinayedir. Nitekim birçok dilde olduğu gibi Arapça’da da bin sayısı büyük çoklukları anlatmak için kullanılmaktadır. Şu halde bu âyette Kadir gecesinde yapılan ibadet ve iyiliklerin diğer bütün zamanlarda yapılanlardan daha çok sevap getireceği ifade edilmiş olmaktadır (Şevkânî, V, 555; İbn Âşûr, XXX, 459).

Meal

O gece melekler ve ruh, rablerinin izniyle her bir iş için iner dururlar.  O gece tan yeri ağarıncaya kadar esenlik doludur. (4-5)

Tefsir

Burada Kadir gecesinin bin aydan hayırlı oluşunun başka bazı sebepleri açıklanmaktadır. Bu gece Allah Teâlâ’nın vereceği görevleri üstlenmek üzere melekler ve ruh yeryüzüne inerler. Müfessirlerin çoğunluğuna göre 4. âyetteki “ruh”tan maksat Cebrâil’dir (krş. Şuarâ 26/193-194). Cebrâil meleklerden biri olmakla birlikte makamının yüksekliğini ve şanının yüceliğini göstermek üzere ayrıca zikredilmiştir. Ruha “meleklerin ileri gelenleri, meleklerin dışında Allah’ın görünmez ordularından bir ordu, rahmet” vb. mânalar verenler de vardır (Râzî, XXXII, 34). 5. âyette bu gecenin esenlik ve mutluluk gecesi olduğu ifade edilmiştir. Zira melekler gecenin başından itibaren şafak sökünceye kadar gruplar halinde inerek müminlere selâm verirler. Bu durum gecenin karanlığı çekilinceye kadar devam eder. Kadir gecesinde Allah Teâlâ rahmân ismiyle tecelli etmekte, –Duhân sûresinin 4-6. âyetlerinden de anlaşıldığı üzere– bu tecelli en az bir yıl boyunca genel esenliğin devamını sağlamakta, düzeni ve dengeyi korumaktadır. Bu sebeple ramazanın son on gününe girildiğinde Hz. Peygamber dünyevî işlerden uzaklaşıp mescidde itikâfa çekilir, vaktini daha çok ibadet ve tefekkürle geçirirdi (Buhârî, “İ‘tikâf”, 1). Dolayısıyla müminler de Kadir gecesini ibadetle ve dualarla ihya etmelidirler. Hz. Âişe bu gecenin nasıl ihya edileceğini Hz. Peygamber’e sormuş, o da “Allahım! Sen affedicisin, affı seversin, beni affet! de” şeklinde cevap vermiştir (Tirmizî, “Da‘avât”, 84).

Kadir gecesi, “kandil geceleri” denilen ve zamanla İslâm kültür tarihinde kutlu olduğuna inanılıp çeşitli ibadetlerle ihya edilen, hatta merasimlerle kutlanan gecelerden biri ve en önemlisidir (geniş bilgi için bk. Halit Ünal, “Berat Gecesi”, DİA, V, 475-476).