Zimem defteri ne anlama gelmektedir?
Zimmet kelimesinin çoğul şekli olan zimem, borçlar demek olup, eskiden veresiye defterine verilen isimdir.
Osmanlı'da zimem defteri uygulaması nasıl gerçekleştirilirdi?
Günümüzde olduğu gibi Osmanlılar döneminde de özellikle ramazan ayında sadece zenginler değil, orta halli kimseler de fukaraya, yetime, dula elinden geldiğince yardımcı olmaya çalışırdı. Bu yardımlar riyadan uzak durmak adına, göze batmayacak ve alanın gururunu incitmeyecek şekilde verilirdi. Gizli verilen nafile sadakanın, açıktan verilen nafile sadakadan yetmiş kat daha sevap olduğunu bilen Müslümanlar, yardımlarını mümkün olduğunca gizliden yapmaya gayret ederdi. Sağ eliyle verdiklerini sol elinden gizlerlerdi. Zaten Allah indinde makbul olanı da, İslam ahlakının ve Osmanlı terbiyesinin gereği de buydu.
İşte bu ahlak ve terbiyesinin bir tezahürü olarak mübarek ramazan günlerinde pek çok zengin, tebdil-i kıyafet ile hiç tanımadıkları mıntıkalara gidip bakkal, manav dükkânlarına girer, tenha zamanda onlardan zimem defterini yani veresiye defterini çıkarmalarını istermiş. Ardından baştan, sondan ve ortadan rastgele sahifelerin hesabını toplatıp, miktarını öder, bazen de defterdeki tüm borçları kapatır ve "Bu borçları silin! Allah kabul etsin!" deyip, kendilerini tanıtmadan çeker gidermiş. Ne borçlu ödeyen kişiyi görür ne de ödeyen borçluyu görür, ne borcu ödenen, borcunu ödeyenin kim olduğunu; ne de borcu sildiren, borçtan kimi kurtardığını bilmezmiş, çünkü hepsi sadece Allah rızası içinmiş…
