“Beni sağken mezara gömdün; ölümümü bekleyemez miydin?” Menhûl adlı fıkıh kitabını inceleyen hocası Cüveynî, böyle söyler onun hakkında. Çağdaşı Abdülgafir el-Fârisî ise “İslâm’ın ve Müslümanların hücceti, din önderlerinin imamı, konuşma ve ifade kabiliyeti, mantık, zekâ ve tabiat itibariyle benzeri görülmemiş bir kişi” diye niteler. Acaba bütün bu övgülere mazhar olan bir âlim nasıl bir ortamda yetişmiştir? Gazzâlî, el-Munkızu mine’d-dalâl başlıklı eserinde kendi ilmî ve fikrî serüvenini yazmış olduğundan hayatı en iyi bilinen alimler arasında yer alır. Ancak yazar, başta fıkıh olmak üzere, gramer, kelam, mantık ve felsefe gibi bilgi dallarında söz sahibi olan büyük düşünürün yetiştiği kültürel ortam bilinmeden kendisinin hakkıyla tanınmayacağını iddia ediyor. Bununla birlikte şüphe krizine girişini, ilmî çalışmalarının zihin ve ruh dünyasında ne tür bir bunalıma yol açtığını ele alıyor. Bağdat’ı terk etme kararının temelinde nasıl bir düşünce ve ruh halinin bulunduğunun izlerini, eserleri üzerinden sürüyor. Bu olumsuz gelişmelerin arkasındaki psikolojik, sosyal vb. sebepleri tespit etme ve “tedavi yollarını gösterme” niyet ve çabasını araştırıyor. Vezir Nizâmülmülk tarafından Bağdat Nizâmiye Medresesi müderrisliğine tayin edilişi, buradaki çalışmaları, felsefeye ve Bâtinîliğe dair önemli incelemeleri eserde yer verilen diğer bilgiler arasında.
İÇİNDEKİLER:
GAZZÂLÎ’Yİ YETİŞTİREN SİYASİ VE KÜLTÜREL ORTAM
1. SİYASİ GELİŞMELER
2. İLMÎ ve FİKRÎ GELİŞMELER
I-HAYATI
1. Adı, Doğumu, Ailesi ve İlk Öğrenimi
2. İleri Düzeyde Öğrenimi, İlmî ve Fikrî Gelişimi
3. Tasavvufa İlgisi
4. İlk Müderrislik, İlmî Araştırma ve Telif Dönemi
5. Nizâmiye Medresesini ve Bağdat’ı Terk etmesi
6. İnziva Dönemi ve Bu Dönemdeki Telifleri
7. İkinci Müderrislik Dönemi ve Sonrası
II-ESERLERİ
A) Fıkıh
B) Mantık ve Usûl İlmi
C) Kelâm
D) Felsefe
E) Tasavvuf ve Ahlâk
III- İLMÎ VE FİKRÎ ŞAHSİYETİ
1. Fıkıh
A) Fıkıh anlayışı ve fıkıh ilmindeki yeri
B) Fıkıhçılara yönelik eleştirileri
C) Fıkıh hükümlerine ilişkin yöntem ve delillere dair görüşleri
2. Kelâm
A) Gazzâlî’nin kelâm ilmindeki yeri ve kelâma katkıları
B) Kelâm ilminin tanımı, işlevi ve önemi
C) Kelâmcılara yönelik eleştirileri
D) Başlıca kelâm konularına ilişkin görüşleri
3. Felsefe
A) Şüpheciliği ve bilgi felsefesi
B) Mantık
C) Determinizmin eleştirisi
D) İslâm meşşâî felsefesinin tenkidi
4. Tasavvuf
A) Tasavvufa ilgisinin başlangıcı
B) Hakikat arayışında tasavvufa yönelmesi
C) Bazı tasavvufî anlayışların eleştirisi ve sünnî tasavvufa katkısı
D) Gazzâlî’de tasavvuf-akıl ilişkisi ve aklın değeri
E) Bir tasavvuf ve ahlâk projesi olarak İhyâu ‘ulûmi’d-dîn
5. Ahlâk
A) Gazzâlî’nin İslâm ahlâk düşüncesindeki yeri
B) Ahlâkî varlık olarak insan
C) İyi ve kötü huylar (fazilet ve rezilet)
D) Ahlâkın amacı olarak mutluluk
6. Eğitim
A) Öğretmenin görevleri
B) Öğrencinin görevleri
C) Eğitime uygunluk farkları
Kitabın PDF ve ePUB formatlarına erişmek için:
