Ahlaki güzelliklerin başı hikmet
Hikmet, Rabbimizin ihsanıdır ve bir işi yaparken körü körüne değil önünü ardını düşünerek, ondan doğacak bütün tehlikeleri bertaraf etmeyi gözeterek yapmaktır. Hikmet, söz ve fiilde isabet etmek; yani hem bilmek hem de bildiği ile amel etmektir. Bu ilimle insan, gücü oranında dış âlemdeki nesnelerin hakikatini olduğu gibi bilip ona göre hareket eder. İmam Gazzâlî, kişinin ahlaki olgunluğa ermesi için dört erdeme sahip olunması gerektiğini söyler ve ahlaki güzelliklerin başında hikmet erdemini zikreder. Bu erdemler hikmet, şecaat, iffet ve adalettir. Hikmet ile insan, bütün iradi eylemlerinde doğru olanı yanlış olandan ayırabilir. Şecaat ile öfke gücünün aklın buyruğunda olması kast edilir. İffet, arzu gücünün akıl ve din ile terbiye edilmesidir. Adalet, insanın öfke ve arzu güçlerini hikmet neyi gerektiriyorsa o yönde kullanmasıdır. Bütün güzel huylar bu dört temel erdemin itidalli olmasından doğar.
---
Bir Hadis: “Kulağımın kötülüğünden, gözümün kötülüğünden, dilimin kötülüğünden, kalbimin kötülüğünden, tenimin kötülüğünden sana sığınırım.” (Nesâî, İstiâze, 4)
