TAKDİM
Vefa, her şeyden önce Yüce Allah’a gönülden bağlılık, sadakat ve itaattir. Hiçbir şeyi ortak koşmadan muhabbet ve marifetle O’na yönelmek, ibadet ve salih amellerle O’na yaklaşmaya gayret etmektir. Öte yandan vefa, sözüyle özü bir olmaktır; sözünün ağırlığını bilmek ve sözüne sadık kalmaktır. Dostlukta ve bağlılıkta sebatkâr olmak, ailesini, akrabasını, dostlarını, arkadaşlarını, kendini sevenleri, kendisine iyiliği dokunanları minnet ve şükranla anmak, onlarla iletişimi sürdürmek; onlara sevgi, saygı ve samimiyetle muamele etmektir.
Vefa kavramı, yüce kitabımız Kur’an’da önemle üzerinde durulan ahlaki bir erdemdir. Kur’an-ı Kerim, gerek insanın kendisini yaratan Allah’a verdiği söze gerekse diğer insanlarla sosyal ilişkilerinde sadakat anlamında değişik vesilelerle ahde vefa veya kısaca vefa ilkesine vurgu yapmıştır. Bu bağlamda Allah’la kulları arasındaki bir ahitleşmeden bahsedilmiş (Yâsîn 36/60) ve Allah adına verilen ahdin bozulmaması istenmiştir (Nahl 16/91). Allah’la yaptıkları muahedeye sadık kalanlara büyük mükâfat vadedilmiş (Fetih 48/10), ahdini yerine getirmeyenler bozguncu olarak nitelendirilmiştir (Bakara 2/27). Allah’a karşı ahitlerini hiçe sayanların ahirette hiçbir nasibi olmayacağı haber verilmiştir (Âl-i İmrân 3/77). Ahde vefa imanla birlikte zikredilerek onun imanın ayrılmaz bir parçası olduğu vurgulanmış, sözlerin sorumluluk gerektirdiği ifade edilerek, müminlerden akitlerinde verdikleri sözlere titizlikle uymaları istenmiştir (İsrâ 17/34; Mâide 5/1, 7). Olgun müminlerin vasıfları sayılırken, onların ahde vefa gösterme özelliklerine işaret edilmiştir (Müminûn 23/8; Meâric 70/32).
Hz. Peygamber (sas) vefanın imandan olduğunu, sözünde durmamanın ve vefasızlığın ise nifak alameti olduğunu bildirmiştir (Buhârî, Îmân, 24; Mezâlim, 17; Cizye, 17; Müslim, Îmân, 106; Hâkim, Müstedrek, 1, 20). Sözüne sadakat göstermeyen, ondan caymak suretiyle haksızlık yapan kimselerin kıyamet günü teşhir edileceğini şöylece beyan buyurmuştur: “Ahdini bozan herkes için kıyamet günü bir bayrak dikilip bu falanın vefasızlık alametidir diye ilan olunacaktır.” (Buhârî, Cizye, 22; Edeb, 99; Hiyel, 99; Müslim, Cihâd, 11-17). Bir kutsî hadiste ise Allah adına söz verip yemin eden sonra da sözüne ve yeminine sadık kalmayan kimseleri Allah’ın kendisinin hasmı olarak ilan ettiği bildirilmiştir (Buhârî, Büyû, 106; İcâre, 10).
Allah’a karşı taşıdığı sorumluluğu “Allah’ım! Gücüm yettiği kadar ahdine ve vadine sadakat gösteriyorum.” (Buhârî, Da‘avât, 16; Tirmizî, Da‘avât, 15.) duasıyla dile getiren Sevgili Peygamberimizin hayatı vefanın zirvesini teşkil edecek en güzel örneklerle doludur. O (sas) Rabbine karşı sorumluluk bilincinin en üst mertebesindedir. Allah’tan en çok korkan ve O’na karşı gelmekten en çok sakınandır. Yüce Yaratan’ın ihsan ettiği nimetlerin kıymetini bilerek en çok şükreden, en çok hamdeden kuldur.
Vefa söz konusu olduğunda Peygamber Efendimizin hayatında annesine, amcasına, sütannesine, fedakâr eşi Hz. Hatice’ye vefasını görmemiz için çok çaba harcamamıza gerek yoktur. Hz. Peygamber, ailesi ve akrabasına çok vefalıdır. Onun (sas) vefası bazen “annemden sonra annem” dediği yengesi Fatıma bint Esed’e, bazen sütkardeşi Şeyma’ya, bazen de Uhud’da şehit düşen amcası Hz. Hamza’ya ve onun geride bıraktığı yetimlerinedir.
Sevgili Peygamberimiz ilk Müslüman olanlar başta olmak üzere ensarı ve muhaciriyle ashabına karşı vefalıdır. En yakın dostu Hz. Ebu Bekir’e karşı beslediği dostluk, sahabenin gençlerine gösterdiği özen, ensara duyduğu sevgi, kuşu ölen çocuğa ve mescidi temizleyen kadına gösterdiği vefa, Suffe ashabına karşı beslediği karşılıksız iyi niyet “Vefa Peygamberi”nin hayatından güzel örneklerdir.
Hz. Peygamber İslam’a ve Müslümanlara iyiliği dokunanlara karşı vefalıdır. Onun bu vefası kimi zaman Habeşistan kralı Necâşî için kılınan cenaze namazında, kimi zaman da Habeşistan elçilerine bizzat hizmet etmekte tezahür eder. Fahr-i Kâinat’ın (sas) vefa duygusu müşrik olarak ölen Mut’im bin Adiyy’e kadar uzanır. Zira O (sas), Taif dönüşü kendisini himayesine alan ve hicretten kısa bir süre sonra vefat eden Mut’im için Bedir Savaşı sonrası esir edilen Mekkeli müşrikleri işaret ederek “Eğer Mut’im b. Adî sağ olsaydı, sonra şu kokuşmuş kişiler hakkında konuşup onları bağışlamamı isteseydi hiç şüphesiz ben bunları Mut’im’(in hatırı) için serbest bırakırdım.” (Buhârî, Meğâzî, 12). buyurmuştur.
Hz. Peygamber’in hayatında, tüm peygamberlerin her birine ayrı ayrı vefa duyması, kendisinden binlerce yıl sonra yaşayacak ümmeti için vefa göstermesi, zorla çıkarıldığı memleketine, hayvanlara, dağa, taşa duyarlı olması gibi nice vefa örneklerine hayranlıkla tanık oluruz.
Hz. Muhammed Mustafa’ya (sas) ümmet olma şerefine nail olan mümin de vefalıdır, vefalı olmak zorundadır. Zira vefa, mümin ahlakının bir gereğidir. Mümin için vefaların en yücesi hiç şüphesiz kendisini eşref-i mahlûkât olarak yaratan Yüce Rabbine karşı göstereceği vefadır. İnsanın Mevlâsını tanıması, O’na iman etmesi, O’na karşı kulluk vazifesini yerine getirmesi en büyük vefakârlık; Rabbini inkâr etmesi, O’nun yüceliğini tanımaması ve O’na ubudiyetten imtina etmesi ise en büyük nankörlüktür. Unutulmamalıdır ki insan, “Elest Bezmi”nde Cenab-ı Hakk’a, iman ve kulluk sözü vermiştir. Dolayısıyla Allah katında gerçek vefa, O’na verilen sözü unutmamak, ne pahasına olursa olsun bu ahde ve misaka sadakat göstermektir. Rabbine karşı vefayı kuşanan insan, O’nun kullarına karşı da kadirşinas olacaktır. Anne-babasına, eş ve çocuklarına, akraba ve dostlarına, imtihan için gelip geçtiği dünyaya karşı göstereceği her türlü vefasızlığın, Allah’a beslediği vefa duygusuna halel getireceğini bilecektir.
Vefa, fert için bir kıymet ve değer, toplum için huzur ve saadettir. Toplumsal bünye için en esaslı değerlerden, en ulvi hasletlerdendir. Zira bütün muameleler, akitler ve sosyal ilişkiler vefaya bağlıdır. Bir toplumda vefasızlık baş gösterirse güven duygusu sarsılır. Ferdî ve içtimai hayatta kadirşinaslık ve vefa olmazsa insani ilişkiler zedelenir, toplumsal dayanışma ve yardımlaşma ruhu kaybolur, neticede toplumsal huzur yok olur.
Günümüzde maalesef ahlaki değerler ciddi bir şekilde yara almış, âdeta hayatın dışına itilmiştir. Ahlak ve medeniyet krizinin yaşandığı ve değerlerin yozlaştığı modern zamanlarda, vefa duygusu da bu durumdan nasibini almıştır. Zira vefasızlık kol gezmektedir günümüz dünyasında ve insanında. En başta da bu vefasızlık, Yüce Yaratıcı’ya karşı kulluk görevinin ihmal edilmesinde kendisini göstermektedir. Cenab-ı Hakk’a karşı vefasızlık yaygınlaşınca, yalnızlığa terk edilen anne-babalara, eşlere, çocuklara her geçen gün üzülerek şahit olunmaktadır. Sözün insana bir sorumluluk yüklediği gerçeği göz ardı edilerek sadık kalınmayan nice söz ve yeminlerle ahde vefa duygusu zayıflamaktadır.
Bugün Yüce Rabbimizle aramızdaki ahdimizi hatırlamaya, tüm insanlık ve kâinatla olan vefa sözleşmemizi yenilemeye ihtiyaç vardır. Değerler sisteminin altüst olduğu çağdaş dünyada, “insanlık için en hayırlı ümmet” iltifatına mazhar olan biz müminler, vefayı en üst seviyede yaşayan ve temsil eden, vefa insanı ve muallimi Hz. Peygamber’in rehberliğinde vefa toplumunu yeniden inşa etmek ve insanlık ailesine sunmakla mükellefiz. Bu bağlamda öteden beri özelde toplumumuz, genelde insanlık için ele alınması önem arz eden konuları kamuoyunun gündemine taşımayı, böylece toplumsal bir duyarlılık ve hassasiyete vesile olmayı görev kabul eden Başkanlığımız 2021 yılı Mevlid-i Nebi Haftası temasını “Peygamberimiz ve Vefa Toplumu” olarak belirlemiştir. Hafta boyunca çeşitli mecralarda gerçekleştirilen etkinlikler vasıtasıyla Hz. Peygamber’in örnekliği çerçevesinde vefa kavramına dikkat çekilmiştir.
2021 yılı Mevlid-i Nebi Haftası münasebetiyle 29-31 Ekim 2021 tarihleri arasında çevrim içi olarak “Peygamberimiz ve Vefa Toplumu” konulu Uluslararası Mevlid-i Nebi Sempozyumu düzenlenmiştir. Yurt içi ve dışından 31 akademisyen ve araştırmacının katkı sağladığı sempozyum altı oturum hâlinde gerçekleşmiş ve toplam 27 tebliğ sunulmuştur. İlim ve fikir dünyasına katkı sunmak, gelecek nesiller için Peygamberimizi anlama ve onun örnekliğini rehber edinme konusunda bilgi ve kültür mirası oluşturmak amacıyla sempozyumda sunulan tebliğ metinleri bu eserle bir araya getirilmiştir.
Bu vesileyle sempozyuma katkı sağlayan ilim adamlarına ve araştırmacılara, sempozyumun gerçekleşmesinde ve bu eserin yayınlanmasında emeği geçenlere teşekkürlerimizi sunar, yayınımızın hayırlara vesile olmasını Cenab-ı Hak’tan niyaz ederiz.
Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü