1. CÜZDEN BAZI MESAJLAR
FÂTİHA SÛRESİ
1- "Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla."
Kul herhangi bir davranışta bulunurken, önemli bir işe teşebbüs ederken önce eûzü çekerek muhtemel olumsuz etkilerden Allah'a sığınır.
Sonra da besmeleyi okuyarak “kendinin tek başına yeterli olmadığını, başarı ve gücün ancak Allah’tan gelebileceğini ifade etmiş olur.
2-"Hamd, âlemlerin Rabbi olan Allah’a mahsustur."
Şükür ve teşekkür, hem Allah’tan hem de insanlardan gelen iyilikler karşılığında yerine getirilir. Fakat hamd yalnız Allah'a mahsustur. Kişi olumlu-olumsuz her durumu için Allah'a hamd eder.
Âlem maddî ve mânevî, görülen ve görülemeyen, dünyada ve âhirette Allah Teâlâ’nın yarattığı her şeydir.
İçinde bulunduğumuz maddî alem, gayb ve melekût âlemine oranla denizden bir damla, sahradan bir kum tanesi kadardır.
İnsan bilgisinin ulaşabildiği uzay akıllara hayret verecek büyüklüktedir. Fakat bu büyüklük gayb âleminin yanında bir kum tanesi kadar kaldığına göre gayb âleminin büyüklüğünü akıl terazisi çekemez.
"Alemlerin Rabbine hamd olsun" derken Allah'ın sonsuz yüceliği zikredilmiş olur.
5- "(Rabbimiz!) Ancak sana kulluk eder ve yalnız senden yardım dileriz."
Bu âyet, ibadet ederken ve yardım isterken yöneleceğimiz doğru adresi bize gösterir.
Âyette “ederim, dilerim” yerine “ederiz, dileriz” şeklinin seçilmiş olması müminlerin bir bütün olduğuna işaret eder. Burada “biz”i oluşturan bağ imandır, bir Allah’a kulluktur.
✅Bu ayeti okuyan kişi, Rabbine "Bütün inananlarla beraber senden yardım diliyoruz" demiş olur.
6- "Bizi dosdoğru yola ilet."
Sapmanın ve yanılmanın baş sebebi insanın kendini yeterli sanması, bilgi ve güç almak için Allah’a yönelmeyi unutmasıdır.
“Bize doğru yolu göster” duası aynı zamanda Rabbin, kullarına bir uyarısıdır; eğer insan kendine yeterli olsaydı, doğru yolu görmesi ve bulması için bir başkasına ihtiyacı olmazdı.
Kula düşen, her adımını doğru atmak için Yüce Allah'ın yardımına sığınmaktır.
1. CÜZDEN BAZI MESAJLAR/2
BAKARA SÛRESİ
3-“(Onlar) gayba iman ederler, namazı kılarlar, kendilerine verdiklerimizden hayra harcarlar.”
“Namaz kılarlar” (yüsallûne) yerine “namazı ikame ederler” (yukîmûne’s-salâte) ifadesinin kullanılmış olması, namaza önem verilmesi gerektiğini anlatmak içindir.
Allah'ın Resûlü, namazı gözünün nuru olarak nitelendirmiştir. (Bkz. Nesâî, 'Işretü'n-Nisâ, 1) Çünkü namaz, ruha huzur kalbe sekinet verir.
“Kendilerine verdiklerimizden hayra harcarlar.”
Dünya nimetleri, yer altı ve yer üstü servetleri mülk olarak yaratıcısına aittir. İnsanların onlara sahip olması mecazidir ve sınırlıdır.
5- “Rableri tarafından gösterilen doğru yol üzerinde olanlar ancak onlardır ve kurtuluşa erenler de yalnızca onlardır.”
İslâm, her gün beş kere “haydi felâha!” diyerek insanları kurtuluşa çağırır. Kur’an-ı Kerîm’i rehber edinenlerin felaha erişecekleri müjdesini bu âyet en güçlü üslûpla açıklar: “Kurtuluşa erenler ancak onlardır.”
Bakara sûresinin bu ilk beş âyeti hüküm ve mâna bakımından büyük önem arz eder. Hadislerde bu ayetlerin mânevî özelliği ve şifa özelliğinin bulunduğu bildirilmiştir (Dârimî, Fezâilü’l-Kurân, 13-15).
26-“Şüphe yok ki, Allah herhangi bir şeyi, bir sivrisineği, hatta onun da ötesindekini misal vermekten utanıp çekinmez. Bunun karşısında iman edenler onun, Allah’tan gelen gerçek olduğunu bilirler, inkâr edenler ise “Allah misal olarak bununla neyi kastediyor?” derler. Allah birçok kimseyi onunla saptırır, birçok kimseyi de onunla doğru yola iletir; onunla başkalarını değil, ancak emrine karşı gelenleri saptırır.”
İnkârcıların ayetlerde verilen yağmur, bulut, örümcek gibi örnekleri ileri sürerek “Allah böyle şeyleri örnek vermez” demeleri üzerine, “Gerektiğinde sivrisineği, hatta daha küçük ve önemsiz şeyleri bile örnek verir” denilerek bu düşünce reddedilmiştir.
Allah Teâlâ’nın kullarına, gerçekleri görmeleri için gönderdiği âyetler, bir kısım insanların imanı tercih etmesine yardımcı olurken gerçeği görmek istemeyen bir kısım insanların da sapmalarına sebep olur.
32- ...سُبْحَانَكَ لَا عِلْمَ لَنَٓا اِلَّا مَا عَلَّمْتَنَاؕ اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلٖيمُ الْحَكٖيمُ
“...Seni tenzih ederiz! Bize öğrettiğinden başka hiçbir bilgimiz yoktur. En kâmil ilim ve hikmet sahibi şüphesiz sensin...”
Melekler, Allah Teâlâ’nın ilim ve hikmetini, eserlerini görerek bu ifadelerle onları tasdik ettiler.
✅İlim talibi olanlar, meleklerin bu duasını tekrar ederek, Allah’tan faydalı ilim niyazında bulunurlar.
74- “Bundan sonra kalpleriniz yine katılaştı; artık kalpleriniz taş gibi, hatta daha da katıdır. Taşın öylesi var ki ondan ırmaklar kaynar; öylesi de var ki çatlayıp bağrından su fışkırır; bazı taşlar da var ki Allah korkusuyla yuvarlanıp düşer. Allah, yapmakta olduklarınızdan habersiz değildir.”
Taşlar bile Allah’ın kanunlarına uyup bereketli ve yararlı olabilirken, inkârcılığı seçen insanlar ilâhî buyruklar karşısında duyarsız kalıp isyan eder böylece hayırsız ve bereketsiz bir hayata saparlar.
114-“Allah’ın mescidlerinde O’nun adının anılmasına engel olan ve onların harap olması için çalışandan daha zalim kim olabilir?..”
Âyette verilen asıl mesaj, mâbedlerin dokunulmazlığı ve ibadet özgürlüğüdür. İnsanların ibadet etmesine engel olanlar en zalim insanlar olarak ifade edilir.
1. CÜZDEN BAZI MESAJLAR/3
BAKARA SÛRESİ
120- “Sen onların dinlerine uymadıkça yahudiler de hıristiyanlar da senden asla memnun kalmayacaklardır. De ki: “Asıl doğru yol ancak Allah’ın yoludur.” Eğer sana gelen ilimden sonra onların arzularına uyarsan, bilesin ki artık Allah sana ne dost ne de yardımcı olacaktır.”
Yahudilerle hıristiyanların, kendi dinlerine uymadıkça müslümanlardan memnun ve hoşnut olmayacakları yönündeki Kur’an-ı Kerîm’in bu tesbiti, tarihî olarak da ispatlanmış bir gerçektir. Tarihin pek çok döneminde yahudi ve hıristiyan yönetimler müslümanlara karşı çok zaman vahşete kadar varan baskı, sindirme ve sömürü politikaları izlemişlerdir.
Bütün bu tespitler yahudilere ve hıristiyanlara karşı, körü körüne dostluk duygusu besleyip kişiliksiz ve teslimiyetçi bir davranış tarzını benimsemenin de, kör bir düşmanlık duygusuna kapılıp haksız davranışlara kalkışmanın da yanlış olduğunu gösterir. Her iki aşırılık da en başta Kur’an-ı Kerîm’in öğretisine aykırıdır.
124- “ ...(Rabbi) Ben seni insanlara önder yapacağım” buyurmuştu. İbrâhim, “soyumdan da” deyince Rabbi, “Vaadim zalimleri kapsamaz” buyurdu.
✅Konumuz olan bu âyet soy üstünlüğünün kişiyi kurtarmayacağını belirtir.
✅Ayete göre, insanlar İbrâhim’in soyundan da olsalar, önderlik, liderlik, üstünlük gibi ayrıcalıklara, –lâyık olmadıkları sürece– sahip olamazlar.
127- ....رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّاؕ اِنَّكَ اَنْتَ السَّمٖيعُ الْعَلٖيمُ
“...Ey Rabbimiz! Bizden bunu kabul buyur; şüphesiz sen işitensin, bilensin.”
Hz. İbrâhim’in Hz. İsmâil’le birlikte Kâbe’nin temellerini yükseltirken yaptığı bu dua, bir işle meşgul olurken, Allah rızası için çabalarken, bir taraftan da dua ile meşgul olmamız gerektiğini bize öğretir.
✅ Sadaka verirken, birine yardımcı olurken, bir yakınını ziyaret ettiğinde, oruç tutarken... Hz İbrahim’den yadigâr kalan kalan bu duayı okur mümin.
133- “Yoksa Ya‘kûb son nefesini verirken siz orada mıydınız? O sırada Ya‘kûb oğullarına, “Benden sonra kime kulluk edeceksiniz?” demişti...”
✅Hz Yakub’un ölüm anında gösterdiği bu örnek davranış, ömrün son anında bile kişinin bütün neslinin tevhidden ayrılmaması için çabalaması gerektiğine işaret eder. Ayet, mümin kula, soyundan gelenlerin şirkten korunması için dua etme bilincini aşılar.
138- صِبْغَةَ اللّٰهِۚ وَمَنْ اَحْسَنُ مِنَ اللّٰهِ صِبْغَةًؗ ...
“Allah’ın boyasıyla boyandık. Boyaca O’ndan daha güzel olan kim vardır?..”
✅Gerçek iman, Allah’ın boyasıyla boyanarak, Allah’ın, yaratılışta insanın temiz fıtratına aşıladığı hak dinle bezenerek kazanılır.
✅Allah’ın insanlığa verdiği böyle bir din ile boyanıp bezenmekten, böyle bir fıtratla donanmış olmaktan daha güzel bir durum olabilir mi?
✅ Âyetin manasını kavrayan kişi, onu okurken, Allah’ın boyasıyla en güzel şekilde boyanmayı, İslam’ı yaşayıp ruhî ve ahlâkî kemale ermeyi niyaz eder.
128- .... (رَبَّنَا) اَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبْ عَلَيْنَاۚ اِنَّكَ اَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحٖيمُ
“...Bize ibadet usullerimizi göster, tövbemizi kabul et. Şüphesiz tövbeleri kabul eden, merhameti bol olan yalnız sensin.”
✅ İnananlar, Hz İbrahim’in bu duasıyla ibadetleri en doğru şekilde yapabilmek için dua etmek gerektiğini öğrenir.
(Bu mesajlar Kur’an Yolu Tefsirinden istifade ederek hazırlanmıştır.)
