RAMAZAN ŞİFAHÂNESİ
- Derdliler için mü’mine Lokman Ramazan’dır-
(Alvarlı Muhammed Lutfî)
Hânelerimize Ramazan; hastalıklarımıza devâ geldi. Kavuşmak için dua edilen o şifa mevsimi geldi (Taberânî, el-Mu‘cemü’l-evsat , IV, 189). Hz. Eyyûb’a (r.a.) bağışlanan şifalı su misali; yaralarımıza merhem, dizlerimize derman geldi (Sad, 38/42). Her bir hastalığımıza ayrı bir hekim geldi.
Midemize şifa geldi. Dolu bir mide, ibadeti hazmetmenin düşmanı, tefekküre engeldi. Oruçluyuz; canımızın istediğini canımız istediği zaman yiyip içemiyoruz. Çünkü bizi yedirip içirdiğine inandığımız bir Allah’a iman ediyoruz (Şuarâ, 26/79). Açlık, insana insan olduğunu, kulluğunu, acizliğini hatırlatır. Bu nedenle yeme-içme ihtiyacı, insanın bir “ilah” olamayacağının en belirgin kanıtlarındandır. Nitekim İsa Peygamber’in (a.s.) ve annesi Hz. Meryem’in (r.a.) yemek yemesi, onlara “ilahlık” iddiasında bulunanlar için ilahi bir cevap olmuştur (Mâide, 5/75).
Toku ağırlamak zordur, derler. İnsanın açlığı doyar doymasına da tokluğu doymaz. Tok olanın kendisini Allah’tan müstağni görmesi yaygın bir hastalıktır. Bu yüzden oruç vesilesiyle aç kalan insan, Allah’a muhtaç olduğunu iliklerine kadar hisseder. Anlar ki; onun bezgini olduğu nimetler, başkalarının hasretidir. Sanki şu dizeler de bu hakikati açıklar gibidir:
Eren, açlıktan ermiştir huzur-i hazret-i Hakk’a
Bilen açlıkta bilmiştir ulûm-i bahr-i irfanı
Kamu açlıktadır devlet saadet izzet-ü lezzet[1]
Dilimize şifa geldi. Aç olanın mecalsiz kaldığı muhakkak. Onun bu mecalsizliği, konuşmasını da kısıtlar. Az konuşan da az hata yapar elbette. Ramazan ayında daha çok dua etme ve Kur’an okuma gibi güzel meşguliyetleri olur dilimizin. Yakışıksız sözler, günaha bulanmış kelimeler dilimize yaklaşamaz. Çünkü oruç bir kalkandır (Buhari, Savm, 2); diline hakim olmak, ibadetin sevabını korumaktır.
Elimize şifa geldi. İnsan insanı en çok da hemhal olunca anlar. Ramazan ayının dışında da aç olanların hali, oruç tutarken daha iyi anlaşılır. Bu mecburi hemhali hiç yaşamayanın iki eli boynuna bağlanıp müzmin bir hastalıkla pençeleşmesi uzak değil. O yüzden yılda bir tedavi edilmezse cimrilik kangreni olur insan. Artık hiç eli yokmuşçasına kimseye yardım edemez hale gelir.
Elimizdekini paylaşalım ama nasıl? Orkide çiçeğinden misal verelim; saksısına su dökmekle onu sulamış olmayız. İllâki su dolu bir kapta bekletilmesi gerekir. O zaman çiçek açar, dallanıp budaklanır, kök salar. İhtiyaçları giderme şekli, ihtiyacın kendisinden daha önemlidir.
Malımıza şifa geldi. Ramazan ayında nimetlerle aramıza giren mesafe, bizi daha çok şükretmeye sevk eder. Her şeyin şükrü de kendi cinsindendir. Malımız belli bir miktarda birikince fakirin hakkı da filizlenir o yığılan toprakta. Üzerinden bir yıl geçtiğinde olgunlaşıp istifade edilecek duruma geldiği zaman toplayıp hakkını hak sahibine veririz. Aksi takdirde bahçemizden verim alamayız. Birikimlerimiz hastalıklıdır; bereketi kısırdır. Şifası ise zekattır; fakire, bizdeki hakkını vermektir. Zekat bir hayır işi; ruh estetiği değildir. Zorunlu bir tedavidir.
Fakirliğe şifa geldi. Ramazan, bütün Müslümanların sevincidir. Ramazan Bayramı ise yokuştan sonra düzlüğe ulaşılmış gibi başka bir sevinç. Bu sevinci toplumun her kesimine yayan bir melteme ihtiyaç var. Oruç tutacak kadar sağlığı yerinde olmayanlar, onun bedelini; fidyesini ödeyerek oruç sevincini kurtarır. Bir de can sadakası da denilen fitre var ki, fıtratın; yaratılmış olmanın şükrüdür. Allah bizden razı, biz Allah’tan hoşnut, kuldan memnun olarak bayrama kavuşuruz böylece.
Uykumuza şifa geldi. Uyku ağırlığının altından kalkmak kolay değil. “Oruç, ağırlığı kaldıran haşmetli vinç”[2]. Ramazan’ın dışında mışıl mışıl uyuduğumuz saatler, mutfakta harıl harıl hazırlandığımız, diş fırçalayıp namaz kıldığımız saatlerdir artık. “Gönüller gül kokarken geceler nehâr olur”[3]. İradesizliğimiz sahurla da şifa bulur. Belki de çoğu sabah namazına olan vaadimizi, on bir ay yerine getirememişken o, hiç sitem etmeksizin Ramazan ayında da vaktini şaşırmadan gelir yine. Bu sefer biz onu uyanık karşılarız, hasretle kucaklarız secdeyi.
Bâd-ı sabâ getirir diyâr-ı gülden koku
Figan eden bülbüle şifayâb rüzgar olur[4]
Yalnızlığımıza şifa geldi. Herkesin ailesi, sevenleri olmayabilir. Özellikle son yıllarda gittikçe yalnızlaşan insanın Ramazan’da, kendi ısrarı olmadığı sürece, bir başına kalması pek mümkün değil. Gündüzleri mukabele sayesinde insanın insanla sohbeti Kur’an ayetleriyle olur. Hz. Peygamber’in (s.a.s.), Hira’daki yalnızlığı da Cebrail’in (a.s.) O’nun yanına gelerek Kur’an’ı mukabele etmesiyle son bulmuştu.
Yalnız insan, davet edildiği bir iftar sofrasında hem karnını doyurur hem de kendini değerli hissetmenin susuzluğunu giderir. Teravih namazlarında din kardeşinin omzu değince omzuna, bugüne kadar kimseye yaslanamadığı günlerin kederini unutur. Meğer aynı yöne baktığı ne kadar insan varmış bu kubbenin altında… İki minare arasındaki mahyalar gibi, ışıltılı bir mesajla birleşiverir mesafeli insanların arası da. Metruk gönül evlerinin bayramda kapısını kimse tıklamasa çocuklar tıklar; ellerinde poşetler ve ezber ettikleri cümlelerle. Böylece alçıya alınan yalnızlık, hareketsiz kalınca acımaz, acıtmaz.
Meşguliyetleri ve özel halleri sebebiyle beş vakit namaza camiye gidemeyen hanımların yalnızlık duygusu da bayram namazıyla şifa bulur. Zira Allah Rasûlü (s.a.s.), hanımları özellikle davet eder bayram yerine. Namaz kılamayacak bir dönemde olsanız da gelin, orada bulunun, elbiseniz yoksa arkadaşınızdan ödünç alın, yine de gelin, buyurur (Buhari, Salât, 2).
Kalabalıklığımıza şifa geldi. Her insanın bir süre kendisiyle baş başa kalmaya ihtiyacı vardır. Duraksayıp olanı biteni düşünmeye… Hız ve haz dünyasında, her inancın kendine göre sükûnete erme yöntemi var. Bize yetişmeye çalışan ruhumuz düşe kalka ardımızdan gelirken durup onu beklemek, onunla bütünleşmek, yaptıklarımıza anlam vermek, yapacaklarımızı seçmek, kalabalık sıtmasının yegane ilacıdır. Hz. Peygamber’in (s.a.s.) mescitte, insanların arasında bir çadır kurarak girdiği itikaf, bize bu ilacın tarifini veriyor.
Oruçluyken olduğu gibi itikaftayken de eşimizle özel bir münasebet kuramayız. Bu da eşimizi bize helal kılanın, Yüce Allah olduğuna dair inancımız gereğidir. Helal olanı bazen haram kılar, haram olanı da helal. Allah hüküm verenlerin en âdilidir (Tîn, 95/8).
İstikrarsızlığımıza şifa geldi. “Az da olsa devamlı olan amel” düsturu, nebevî bir mucizedir (Buhari, Rikak, 18; Müslim, Müsâfirîn, 216). Ama bu mucize karşısında aciz kalırız diğer zamanlarda. On bir ay Kur’an’ı bir kez okumak için bulunamayan zaman, bir ayda nasıl da çoğalıyor öyle. Sel aşar, damla aşındırır misali… Birden yapılan çok iş değil, az ve düzenli yapılan işler, bir değişikliğe sebep olabilir ancak. Bu yüzden Ramazan, kendimizde değiştirmek istediğimiz ne varsa bunun nasıl olabileceğini uygulamalı olarak öğretir bize.
Vefasızlığımıza şifa geldi. Her güzel ânın yıldönümünü kutlama gayreti, vefalı olmanın da göstergelerinden biridir. Dünya ve ahiretimizi imar eden, mü’minlere şifa kaynağı olan Kur’an’ın (İsrâ, 17/82), yeryüzüne indirilişinin yâd edilmesi de en güzel vefa şeklidir. Ramazan ayı boyunca cüz cüz okuruz Kur’an’ı. Ayın son kısmında ise heyecan ve merakla Kadir gecesini ararız. Her günü kadir biliriz. Böylece Kur’an’ın kadrini biliriz. Bu arayış, bir güne hasredilmiş vefalardan daha kıymetlidir.
Günahlarımıza şifa geldi. Günahlardan muhacir olmak için sevapların ensarlığına tutunduğumuz bir hicrettir Ramazan. Şairin, “Sâki ayağını çek ki zaman başka zamandır”[5] dediği, bağımlı olunan günahlara bile adım attırmayan ters rüzgardır Ramazan. Kendi sildiği camlardan bakan insan huzur duyar. Kıyaslanmaz ama, birer günah sileceği olan iki Ramazan arasındaki günahlardan temizlenen amel defterine bakmak da kim bilir ne kadar huzur verir (Buhârî, Îmân, 28). Sonrasında da o temizlenmiş sayfaları, müsvedde olarak kullanmaya kıyamayız.
“Ramazan’da kapalıyız” yazar bazı iş yerlerinde. Cehennemin kapıları da Ramazan’da kapalıdır (Nesâî, Sıyâm, 5). Kapalı kapıları zorlamamak lazım. Ramazan gibi kıyısı olmayan bir rahmet denizine girip kuru çıkmak, büyük bir başarı (!) olur gerçekten (Tirmizi, Deavât, 100).
Çok eskilerden hastahânelerin adı, şifahâne imiş. Sanki bir tevekkülü; Allah’a güveni, şifa bulunacağına dair inancı temsil eden bir isimlendirme: Şifahâne. Yine aynı minvalde, hasta olunca, “şifayı kaptık” dememiz de bu yüzden. Arapça’da hastalık kelimesi (dâün), devâ ile aynı köktendir. Bizleri sınamak üzere hastalığı da şifayı da veren Yüce Allah’tır (Şuara, 26/80). Gariptir ki hasta olanlar, şifa bulanlara göre Rabbini daha çok hatırlar. Bir de Ramazan, bu kadim dost (Bakara, 2/183), onun farkında olana, onun yollarını gözleyene şifadır. Yoksa tedaviyi reddeden, şifayı nasıl bulsun. Yolu gözlenip “Hoş geldin” diyerek karşılanan Ramazan’ı, “Elveda” bestesiyle uğurlamak da onun sadece alelâde bir zaman dilimi olarak görülmediğinin delili gibidir:
Yine firkat nârına yandı cihân,
Hasretâ gitti mübârek Ramazan.
Nûruyla bulmuştu âlem yeni cân,
Firkatâ gitti mübârek Ramazan.[6]
